Beschouwingen over Afrika – 1 Het licht

De reiziger anno nu reist per vliegtuig voor de grote afstanden, neemt de auto of trein voor het nationale verkeer. Maar het verschil tussen zelf de auto besturen of het landschap zien veranderen vanuit een trein is al zo groot. Het verschil om vanuit Schiphol te vertrekken met minus 5 en met slagregens om dan aan te komen in Kampala met plus 25 is ook groot. Groter misschien?
Wij vertrokken uit Nederland met een heerlijk zonnetje, het was zelfs warm. We zijn met onze truck Bully, geland in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Italië om daar in feite vrijwel hetzelfde licht te zien, dezelfde [lucht] te voelen als in Nederland. We verbaasden ons over het feit dat we, werkelijk waar, 100 dagen onafgebroken een lekker zonnetje hebben ervaren. Maar wel met hetzelfde licht.

We varen van Sicilië naar Tunesië en daar verandert het licht en de lucht. Aan de kust is er die heerlijke bries die we ook van onze eigen stranden kennen. Maar de luchten zijn al anders, meer wolken, meer blauw en vooral ons Nederlandse Nationale Grijs is er achtergebleven. De zon neemt de plaats in van het grijs. Het leven overwint de neerslachtigheid, zo lijkt het. Deze neerslachtigheid laat je ook al voor een flink stuk achter je als je de Amalfi-route in Italië rijdt. Als je die blauwe zee de witte stranden ziet kussen, een glas wijn in de hand en uitzicht op een prachtig bord eten voor je.
Maar wat is het verschil van het vliegtuig en de geleidelijke toch per auto, motorfiets, truck of fiets? Als je ergens in Afrika aankomt en de geleidelijke aanpassingen, als je land-voor-land, deze reis ondergaat? Het gaat zo ongemerkt, dat het je bewustzijn nauwelijks verandert, het is een vanzelfsprekendheid die de verschillen niet op laat vallen. Integendeel. Door erover te lezen (Kapuscinski), door er over te schrijven, definieer ik die vanzelfsprekendheid, weerleg ik deze.

Het licht maakt dat je verder kunt kijken, letterlijk en figuurlijk. Waar ons Nederlands Nationale Grijs haar best doet om iedereen hetzelfde te laten lijken en afwijkingen als gek te beschouwen, maakt het licht op dit continent juist de verschillen tot een feest.
Het licht verschilt aan de kust en in het binnenland. Het verschilt in het regenseizoen, maar zelfs het licht in een regenbui is niet diep grijs. Het slaat die niet-kleur grijs over en het wordt ineens pikzwart. Als dan de regen de plaats van de zon inneemt gaat het met kracht. Van kurkdroog tot ongelofelijk nat kan gebeuren in 10 minuten. De zon is overweldigend, ook de regen. Het gaat met een Afrikaanse intensiteit, niets is gemiddeld op dit continent, het handelt zich altijd om uitersten.
De zon heeft Afrika omarmt, de zon maakt dat het licht je de ruimte geeft. Ruimte om te ademen. Het licht maakt mijn gemoed lichter.